Özellikle bayanların son yıllarda sıkça başvurduğu bir güzelleşme yöntemi olan ve yüzdeki kırışıklıkların giderilmesinde kullanılan botoks, botulinum toksin ifadesinden kısaltılmış bir tanımlamadır ve özünde clostridium botulinum isimli bir bakterinin oluşturduğu protein bulunmaktadır.
Aslında botulinum toksini, clostridium botulinum ve diğer iki clostridia türü bakteri tarafından üretilen ve birbirleri ile benzer özellikler taşıyan yedi farklı nörotoksine verilen ortak bir isimdir. Bilinen en kuvvetli nörotoksin botulinum budur.
Clostridium botulinum isimli bakteri, insanlarda botulizm adı verilen bir hastalığa neden olmaktadır. Bu hastalık en fazla konservelerden bulaşmaktadır. Özellikle de mikroorganizmalara direnç gösteren sporlar normal pişirme aşamasında ölmedikleri için evlerde yapılan konservelerde bu tür bakteriler yaşamaktadır.
Söz konusu bakteriler vücutta enfeksiyona yol açmamakta ancak ürettiği kuvvetli zehirler, çift görme, gözlerde uyum problemi, ağız kuruluğu, baş ağrısı ve halsizlik gibi durumlar ortaya çıkarmaktadır. Bazı durumlarda kalpte ritm bozukluklarına ve solunum felcine yol açmakta, hatta ölüme kadar götürmektedir.
Clostridium botulinum toksini salgılayan bakterilerin yaşam bulduğu gıdaların türü, bu gıdaların saklanma koşulları ve farklı bölgelerdeki beslenme alışkanlıklarına göre farklıdır. Herhangi bir gıda maddesinin toksin üretimine destek olacak ve sporların canlı kalmasını sağlayacak şekilde işlenmesi ya da tüketilmeden önce yeterince ısıtılmamış olması, bu bakterilerin faaliyete geçmesi için yeterlidir. Asidik olmayan yani pH değeri 4,6’nın üzerinde olan bütün gıdalar clostridium botulinum bakterisinin gelişmesi ve toksin üretmesi için uygundur. Botulinal toksinine, konserve biber, mısır, yeşil fasulye, pancar, kuşkonmaz, ıspanak, ton balığı, tavuk, mantar, zeytin, jambon, sosis, tuzlanmış veya tütsülenmiş balık gibi ürünlerde rastlanmaktadır.
Gelişmiş laboratuvarlarda, mikrobiyolojik analizler çerçevesinde, clostridium botulinum toksini tayinine yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Bu çalışmalar sırasında ilgili yasal düzenlemelere ve yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan analiz yöntemlerine uyulmaktadır.