Gıda sektöründe gıda kontrol çalışmaları, gıda üretiminin gelişim gösterdiği dallardan biri halide gelmiştir.
Çay üretiminde de toplam toz çay miktarının, Türk Gıda Kodeksi’ne göre ne kadar olması gerektiği ve sap, çöp ve okside olmamış parçaların ne ölçüde siyah çayda olması gerektiği, sınır değerlerinin ne olacağı, gıda kontrol araştırmalarında önemli yer tutmaktadır.
Çay kontrol işlemlerine başlamadan önce, analizlerde kullanılacak çay örneklerinin alınması ve analiz işlemlerine hazırlanması önemli bir aşamadır. Siyah çayın, özelliklerine ve örnek alma analiz yöntemlerine ait esaslar Türk Gıda Kodeksi’nde yer almaktadır.
Yetkili laboratuvarlar tarafından içinde 20 kg’dan fazla çay bulunan ambalajlardan alınan siyah çay örnekleri üzerinden analizler yapılmaktadır. Örnek alma işlemi toz, yağmur ve benzer hava koşulları olmayan bir ortamda, korunmalı bir şekilde alınmalıdır. Örnek almada kullanılan araç ve gereçler de temiz ve kuru olmalı ve yabancı herhangi bir koku bulaşmamış olmalıdır. Çay örnekleri aynı anda üretilmiş olan ve aynı özellikleri taşıyan çaylardan alınmalıdır.
Analiz çalışmalarının ikinci aşaması, alınan çay örneğinin öğütülmesidir. Bu şekilde analizlerde kullanılacak olan çayın tekdüzeliği sağlanmış olur. Arkasından analiz işlemlerine geçilir.
Türk Gıda Kodeksi Siyah Çay Tebliği gereğince toplam toz çay miktarı en fazla yüzde 14 olmalıdır. Okside olmamış parça miktarı ise en fazla yüzde 8 olmalıdır.
Çayda okside olmamış parça miktarını tayin etmeye yönelik analizler, yetkili laboratuvarlarda fiziksel analizler kapsamında yapılmaktadır. Bu analizlerde esas alınan standart şudur:
TS 4600 ISO 3720 Siyah çay - Tarif ve temel özellikler
Bu standart, siyah çay üretimine uygun bitkinin kısımlarını ve çayın iyi bir üretim yöntemi ile üretildiğini göstermek için kullanılan kimyasal özellikleri kapsamaktadır. Bu standart aynı zamanda siyah çayın ambalajlama ve işaretleme özelliklerini de kapsamaktadır.